Hiện nay Bưởi là loại đặc sản rất được ưa chuộng bởi chất lượng độc đáo: Vị thanh, nhiều giá trị dinh dưỡng, không hạt, nước vừa phải, múi màu hồng (bưởi da xanh), múi màu trắng (các giống bưởi khác),…Mỗi trái bưởi có trọng lượng trung bình khoảng hơn 2kg/trái, sau khi thu hoạch có thể để được 15 - 20 ngày mà chất lượng không hề thay đổi. Để sở hữu một vườn bưởi tươi tốt, cho trái quanh năm cần có khâu chuẩn bị thật tốt.
1. CHUẨN BỊ ĐẤT TRỒNG
Rễ cây bưởi ít phát triển, tập trung ở tầng canh tác, rất mẫn cảm với những thay đổi thất thường của ẩm độ đất và dễ nhiễm nấm gây bệnh sống trong đất nên cần đất thoáng, nhẹ, tơi xốp nhiều oxy, độ màu mỡ khá, giữ được độ ẩm ổn định, lên liếp thoát nước tốt, tầng canh tác dày trên 0,5m, pH thích hợp là 5,5 - 7. Nên chọn đất thịt, đất phù sa là tốt nhất.
Cần phải làm mô đất trước khi trồng cây. Đường kính mô từ 80 - 100cm, chiều cao từ 40 - 60cm. Nên trộn thêm tro trấu, phân chồng ủ mục và đã xử lý với vôi để ngăn sâu bệnh và côn trùng hại cây.
2. LỰA CHỌN GIỐNG CÂY TRỒNG
Các giống bưởi đang được trồng hiện nay: Bưởi Năm Roi, Bưởi Hồng Da Xanh, Bưởi Đường Da Láng, Bưởi Thanh Trà,…Cây giống được chọn cần phải sạch bệnh, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng được các cơ quan chức năng hoặc nhân dân địa phương công nhận là cây đủ tiêu chuẩn, đặc biệt không nhiễm các bệnh: Greening, Tristeza,…có năng suất chất lượng ổn định. Tiêu chuẩn cây giống tốt:
3. THỜI VỤ TRỒNG
Các cây cho quả thuộc họ có múi nên trồng đầu mùa mưa để tiết kiệm công tưới, thường từ tháng 5 – 6 dương lịch là tốt nhất. Tuy vậy, nếu có thể chủ động về nguồn nước trong cả mùa khô thì có thể trồng cây theo bất cứ mùa nào trong năm.
4. CÁCH TRỒNG
Mật độ và khoảng cách trồng: Khoảng cách trồng trung bình có thể là 4-5m x 5-6m (tương đương mật độ trồng khoảng 35-50 cây/100m2.
Đắp mô trước khi trồng 2-4 tuần, trộn đều đất đắp mô với 10kg phân hữu cơ hoai mục và 200g voi. Khi trồng, đào lỗ ở giữa mô và bón vào đáy lỗ 200g phân DAP (18% N - 46% P2O5), phủ lên trên một lớp đất mỏng. Dùng dao cắt đáy bầu và đặt cây cây xuống giữa lỗ làm thế nào để mặt bầu cây nhô cao khoảng 3cm so với mặt mô, sau đó lấp đất xung quanh bầu cây ém nhẹ, kéo bao nylon từ từ lên và lấp đất lại ngang mặt bầu, tưới nước. Khi đặt cây phải xoay mắt ghép hướng về chiều gió để tránh cây bị tách chồi. Sau khi trồng cần cắm cọc giữ chặt cây con. Đối với cây chiết nên đặt cây nằm nghiêng một góc khoảng 45o để cây dễ phát triển cành và tán về sau.
5. CHĂM SÓC
Tủ gốc giữ ẩm: Tủ gốc giữ ẩm trong mùa nắng bằng rơm rạ khô. Mùa mưa nên tủ cách gốc khoảng 20cm. Cây còn nhỏ nên làm sạch cỏ để tránh cạnh tranh dinh dưỡng, nhưng có thể trồng hoa màu để tránh đất bị xói mòn, đồng thời tăng thu nhập. Khi cây lớn có thể giữ cỏ trong vườn nhằm giữ ẩm và chống xói mòn đất, nhưng khi cỏ phát triển mạnh phải cắt bỏ bớt để tránh cạnh tranh dinh dưỡng.
Tạo tán: Là việc làm cần thiết nhằm hình thành và phát triển bộ khung cơ bản, vững chắc từ đó phát triển tán lá cho cây. Tạo cây có hình dạng tim mở tự nhiên sẽ cho năng suất cao và ổn định lâu dài.
Tỉa cành: sau khi thu hoạch cần phải loại bỏ những đoạn cành sau đây:
Chú ý: phải khử trùng dụng cụ bằng cách hơ qua ngọn lửa hoặc cồn 70o khi cắt hoặc tỉa cành để tránh lây bệnh.
Kiểm soát chiều cao của tán cây: Khi cành bưởi cao trên 3-4m thì cắt bỏ nhằm khống chế và duy trì chiều cao của cây trồng trong tầm kiểm soát để duy trì sức sống tốt của cây, đảm bảo sự cân bằng sinh trưởng và kết trái ở mức tối hảo.
Phòng ngừa sâu bệnh hại trên cây bưởi:
Bệnh hại: Bệnh vàng lá gân xanh, bệnh loét, bệnh sẹo, bệnh chảy gôm, bệnh thán thư, ...
6. TƯỚI NƯỚC
Bưởi cần tưới nước đầy đủ nhất là giai đoạn cây con và ra hoa đậu trái. Mùa nắng nên thường xuyên tưới nước cho bưởi. Vào mùa mưa, cần tiêu nước vào các tháng mưa nhiều, tránh ngập úng kéo dài cây có thể chết.
7. PHÂN BÓN
Tùy theo đất đai, giống, tình hình sinh trưởng của cây mà quyết định số lượng phân bón cho thích hợp. Về cơ bản các loại phâm đạm, lân, kali cần cung cấp cho cây đầy đủ, bên cạnh đó phân hữu cơ và các nguyên tố vi lượng cũng cần được bón bổ sung để đạt được năng suất cao.
- Thời kỳ cây 1 - 3 năm tuổi: Phân bón được chia làm nhiều đợt để bón cho bưởi. Nếu đã có bón lót phân lân hoặc DAP thì dùng phân Urea với liều lượng 10-20g hòa tan trong 10 lít nước để tưới cho một gốc bưởi (1-2 tháng/lần). Khi cây trên 1 năm tuổi, bón trực tiếp phân vào gốc.
- Các giai đoạn phát triển của vườn cây nên bón kết hợp thêm phân hữu cơ và phân vi sinh để tạo môi trường dinh dưỡng, tăng hệ vi sinh đất ức chế sự phát triển của nấm bệnh tấn công hệ rễ giúp cây khỏe và sinh trưởng, phát triển tốt
- Thời kỳ cây bưởi đã cho trái ổn định: có thể chia làm 5 lần bón như sau:
Nên bón bổ sung từ 0,5-1kg phân Ca(NO3)2/cây/năm vào các giai đoạn sau thu họach, trước khi trổ hoa và sau đậu trái. Có thể phun phân bón lá tối đa không quá 3 lần/vụ trái, mỗi lần cách nhau ít nhất 30 ngày. Không phun phân bón lá vào mùa mưa vì làm cây dễ nhiễm nấm bệnh như Loét, Mốc hồng, Đốm rong.
Phương pháp bón: Nên xới nhẹ xung quanh gốc theo hình chiếu của tán cây, bề rộng của rãnh khoảng 30-40cm, cho phân vào, lấp đất và tưới nước. Không cuốc quá sâu có thể gây đứt rễ. Cũng có thể kết hợp với bồi bùn, đắp gốc để bón phân hoặc dùng bừa răng cào lấp phân giúp hạn chế đứt rễ.
8. XỬ LÝ RA HOA
Bưởi Da xanh không cần xử lý vẫn có thể ra hoa, tuy nhiên để cây ra hoa tập trung có thể xử lý ra hoa cho cây theo những cách như sau:
Xiết nước. Bưởi cần thời gian khô hạn để phân hóa mầm hoa. Ở các vườn quản lý được nước thì có thể tạo sự khô hạn để bưởi ra hoa đồng loạt. Tiến hành vào tháng 12 đến tháng 01 dương lịch, thu hoạch quả vào tết Trung Thu; hoặc ở tháng 3-4 dương lịch thu hoạch quả vào Tết Nguyên Đán. Gặp lúc mưa nhiều thì có thể dùng tấm nylon đen che phủ chung quanh gốc.
Cách xiết nước tiến hành như sau:
Lưu ý: Chỉ nên xiết nước đối với vườn cây trên 3 năm tuổi và thời gian xiết nước không quá 20 ngày để kéo dài tuổi thọ và thời kỳ kinh doanh của cây có múi.
Xử lý ra hoa bằng cách lãi lá của cành mang trái: Phương pháp này có thể giúp ra hoa rãi vụ, nhưng chỉ có kết quả chủ yếu trên cây mới cho trái trong vài năm đầu, khi cây đã phát triển, cành mang quả nhiều, kỹ thuật trên ít hiệu quả.
9. TỈA TRÁI
Trên mỗi chùm trái chỉ nên giữ lại tối đa là 02 trái, tốt nhất là 01 trái. Các trái bưởi đậu trong thời gian cây còn nhỏ cũng cần được tỉa bỏ. Nên để trái thu hoạch khi tuổi cây tính từ lúc trồng phải được ít nhất là 36 tháng.
10. THU HOẠCH
Cây bưởi từ khi ra hoa đến thu hoạch khoảng 7-8 tháng, tùy theo mùa vụ, tuổi cây, tình trạng sinh trưởng,… Khi trái chín, túi tinh dầu nở to, vỏ căng và chuyển màu, đáy trái hơi bằng và khi ấn thì mềm, trái nặng. Nên thu hoạch vào lúc trời mát, thao tác nhẹ tay. Tránh thu quả lúc nắng gắt, sẽ làm các tế bào tinh dầu căng dễ vỡ. Không nên thu quả sau cơn mưa hoặc có sương mù nhiều vì quả dễ bị ẩm thối khi tồn trữ.
